Tổng thống Phát xít Đầu tiên của Mỹ?
Philip Kotler, "Cha đẻ của Marketing hiện đại," vừa công bố bài viết gây xôn xao. Kotler đặt câu hỏi: liệu Trump đang hướng nước Mỹ đến chế độ phát xít?
PHILIP KOTLER
Donald Trump, Tổng thống thứ 47 của Mỹ, có những quan điểm và hành động được cho là mang màu sắc của chủ nghĩa phát xít, bao gồm việc từ chối dân chủ và ủng hộ quyền lực tuyệt đối.
Trump theo đuổi chính sách "Nước Mỹ Trên Hết", nhấn mạnh chủ nghĩa cô lập, chống di cư và bảo hộ kinh tế, giống với các nhà lãnh đạo phát xít như Benito Mussolini.
Ông thường xuyên tỏ thái độ chống báo chí, xem thường hiến pháp, và chọn người trung thành thay vì người có năng lực vào các vị trí chính trị.
Chủ đề "America First" của Trump có nguồn gốc từ phong trào cô lập trong Thế chiến II, được đại diện bởi Charles Lindbergh, và tiếp tục được ông thúc đẩy để ưu tiên lợi ích Mỹ trên trường quốc tế.
Những đặc điểm lãnh đạo và tư tưởng của Trump được đánh giá là phù hợp với một số yếu tố của chủ nghĩa phát xít.
Để xem bài viết gốc, vui lòng truy cập: https://4pkotler.medium.com/december-31-2024-be5821631c8b🎧 Bạn đọc có thể nghe nội dung bài viết tại đây, hoặc nghe tại kênh Youtube của Baobi60s
(Đang cập nhật)
Bản đầy đủ
Bản tóm tắt 60 giây
Donald J. Trump sẽ tuyên thệ nhậm chức Tổng thống thứ 47 của Hoa Kỳ vào Thứ Hai, ngày 20 tháng 1 năm 2025. Ông sẽ nhậm chức với tư cách là một trong những tổng thống gây tranh cãi nhất trong lịch sử nước Mỹ. Liệu ông có tuân thủ Hiến pháp và pháp luật hay sẽ quyết tâm thay đổi mạnh mẽ hệ thống của chúng ta? Ông bước vào nhiệm kỳ với nhiều chỉ trích về nền kinh tế, hệ thống chăm sóc sức khỏe, hệ thống giáo dục, kiểm soát khí hậu, nhập cư, và hệ thống dịch vụ công.
Xem thêm các bài viết về Donald Trump
Trump mang theo một hệ tư tưởng và hành vi có nét tương đồng với hệ thống chính trị được gọi là chủ nghĩa phát xít. Ông có một số quan điểm về việc điều hành đất nước giống với những quan điểm từng được nắm giữ bởi Benito Mussolini của Ý, Francisco Franco của Tây Ban Nha, và Adolf Hitler của Đức.
Trump tin rằng nước Mỹ sẽ tốt hơn khi có một nhà độc tài. Ông công khai tuyên bố rằng việc bầu ông làm tổng thống sẽ loại bỏ nhu cầu tổ chức các cuộc bầu cử trong tương lai. Ông cũng từng nói rằng ông sẽ trở thành một nhà độc tài ngay từ Ngày đầu tiên khi nhậm chức. Rõ ràng, ông bác bỏ khái niệm dân chủ, vốn đề cao các cuộc bầu cử phổ thông để thông qua hoặc phủ quyết tổng thống và các quan chức được bầu của Hoa Kỳ.
Xem thêm về Thị trường Hoa Kỳ
Dưới đây là danh sách các niềm tin của Trump:
Trump tin vào “Nước Mỹ Trên Hết”. "America First" là một phong trào chính trị thuộc nhánh cô lập của Đảng Cộng hòa, bắt nguồn từ Charles Lindbergh và sau đó là Pat Buchanan.
Trump cho rằng nước Mỹ đang trong giai đoạn suy thoái. Quốc gia này đang bị bao vây bởi “sự vô luật, nghèo đói và bạo lực.” Ông tuyên bố: “Chỉ có tôi mới có thể sửa chữa hệ thống.” Trump cam kết theo đuổi “chủ nghĩa Mỹ” thay vì toàn cầu hóa và đảm bảo “luật pháp và trật tự.”
Trump ưu ái người giàu hơn những người kém may mắn. Ông đấu tranh để giảm thuế cho giới giàu, thay vì đảm bảo rằng tầng lớp giàu có phải đóng góp phần công bằng của mình.
Trump tin rằng quyền lực hành pháp của ông nên bị hạn chế rất ít. Trump hành xử trái với Hiến pháp khi nó giới hạn quyền lực của ông. Ông tỏ thái độ khinh miệt Tu chính án thứ nhất, nguyên tắc phân chia quyền lực và pháp quyền. Trump ưu tiên quyền của các bang trong việc giải quyết các vấn đề, thay vì thực hiện theo mô hình liên bang.
Trump chống lại báo chí. Ông muốn mở rộng luật phỉ báng để dễ dàng kiện các nhà báo hơn.
Trump tin vào thuế quan và phản đối người nhập cư. Trump là người ủng hộ chủ nghĩa bảo hộ, tin vào việc tăng thuế nhập khẩu để loại bỏ các đối thủ nước ngoài. Ông cũng ủng hộ việc giảm nhập cư và từng công khai phản đối người Hồi giáo vào Mỹ. Trump muốn trục xuất tất cả người nhập cư bất hợp pháp, kể cả con cái của họ sinh ra tại Mỹ.
Trump tin rằng nước Mỹ có kẻ thù cả trong lẫn ngoài nước. Ông muốn có quyền công khai danh tính và thậm chí bỏ tù một số trong đó. Kẻ thù nước ngoài bao gồm Iran và Triều Tiên. Kẻ thù trong nước là những người tự do (“woke”), xã hội chủ nghĩa, cộng sản, và người nhập cư bất hợp pháp mang theo tội phạm và dịch bệnh. Trump sẽ kiện các kẻ thù trong nước của mình, buộc họ phải tốn kém chi phí để tự bào chữa.
Trump tin vào việc kiểm soát hoàn toàn đảng chính trị của mình. Cuối nhiệm kỳ đầu tiên, Trump từng cân nhắc thành lập một đảng mới có tên là Đảng Yêu Nước (Patriot Party). Tuy nhiên, ông không cần làm điều đó vì Đảng Cộng hòa đã trở thành đảng của riêng ông.
Trump tin vào việc bổ nhiệm các quan chức chính trị tuyệt đối trung thành với ông và các quan điểm của ông. Ông ít quan tâm đến năng lực của các quan chức hơn là sự trung thành. Các ứng viên của ông không được công khai bất đồng với quan điểm của Trump. Ông không hoan nghênh các cuộc tranh luận. Trump từng tuyên bố rằng ông sẽ thanh lọc chính phủ liên bang khỏi các quan chức được bổ nhiệm thời Obama. Ông cũng sẽ yêu cầu Quốc hội thông qua luật giúp dễ dàng sa thải công chức hơn.
Trump tin rằng ông có kiến thức vượt trội trong hầu hết các lĩnh vực. Ông cho rằng mình có khả năng phán đoán quân sự tốt hơn các tướng lĩnh và kiến thức khoa học tốt hơn các cố vấn y tế. Tuy nhiên, ông không đọc nhiều sách và thường dựa vào Fox News để lấy thông tin.
Trump muốn xóa bỏ hệ thống chăm sóc sức khỏe thời Obama. Ông mong muốn một hệ thống tốt hơn, nhưng ông và Đảng Cộng hòa chưa bao giờ đưa ra được một kế hoạch chi tiết cho hệ thống chăm sóc sức khỏe mới.
Trump phản đối các hành động chống biến đổi khí hậu. Ông ủng hộ sản xuất nhiều dầu và khí đốt nhất có thể để đáp ứng nhu cầu năng lượng.
Làm thế nào Trump được bầu?
Một lượng lớn công dân Mỹ đã bỏ phiếu cho Donald J. Trump làm Tổng thống của họ. Các cử tri này biết rõ rằng Trump bị cáo buộc nhiều tội danh, là một kẻ nói dối kinh niên, ôm giữ những mối hận thù sâu sắc, luôn muốn trả thù, và là người kỳ thị phụ nữ. Phải chăng họ đã bỏ phiếu cho một “ý tưởng phi lý”? Một ý tưởng phi lý được định nghĩa là “một ý tưởng hoàn toàn phi logic, nực cười, hoặc vô lý, thiếu bất kỳ cơ sở hợp lý nào và thường bị coi là quá ngớ ngẩn đến mức khó tin hoặc đáng cười.”
Để hiểu cuộc bầu cử này, chúng ta có thể tham khảo cuốn sách Profiles in Ignorance (tạm dịch Sự Thiếu Hiểu Biết) của Andy Borowitz. Borowitz nhận định rằng người Mỹ đã trải qua ba giai đoạn trong việc định nghĩa thế nào là một chính trị gia “chấp nhận được.”
Kỷ nguyên Chế giễu. Người Mỹ đồng ý rằng các chính trị gia như Dan Quayle và Sarah Palin quá thiếu hiểu biết và ngớ ngẩn đến mức họ không bao giờ nên tranh cử hay được bầu.
Kỷ nguyên Chấp nhận. Cử tri Mỹ bắt đầu đồng ý rằng những người không được giáo dục và thiếu hiểu biết vẫn có quyền tranh cử.
Kỷ nguyên Tôn vinh. Cử tri Mỹ dần thể hiện sự ưa chuộng những chính trị gia thiếu hiểu biết, miễn là họ có vẻ thân thiện và “uống bia cùng được.”
May mắn thay, hầu hết cử tri không ưa thích các chính trị gia thiếu hiểu biết. Phần lớn họ bỏ phiếu dựa trên các vấn đề cơ bản trong cuộc sống như giá cả hàng hóa hoặc các vấn đề văn hóa. Nếu họ nghĩ rằng Trump có thể hạ giá hàng hóa và dịch vụ hoặc rằng Đảng Dân chủ quá xa cách, thì việc họ bầu chọn Trump có thể dễ hiểu hơn.
Trump có mang đặc điểm của một nhà phát xít không?
Thuật ngữ "phát xít" lần đầu tiên được Benito Mussolini ở Ý sử dụng vào năm 1915 để mô tả đảng chính trị của ông. Mussolini tin rằng Ý cần một nhà nước mạnh mẽ, có quyền cai trị với sự uy quyền tuyệt đối. Ông cho rằng nhà nước phải toàn diện và mang tính toàn trị, đồng thời phải định hình các giá trị của người dân. Mussolini từng tuyên bố: “Tất cả nằm trong Nhà nước, không có gì ngoài Nhà nước, không có gì chống lại Nhà nước.”
Chủ nghĩa phát xít kêu gọi bác bỏ chủ nghĩa tự do và chủ nghĩa cá nhân, đồng thời tích cực chống lại sự phát triển của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. Các đặc điểm của chủ nghĩa phát xít bao gồm: “chủ nghĩa dân tộc quân sự cực đoan, khinh thường dân chủ bầu cử và tự do chính trị – văn hóa, tin vào sự phân cấp xã hội tự nhiên và quyền cai trị của tầng lớp tinh hoa, cùng với mong muốn tạo ra một cộng đồng dân tộc mà trong đó lợi ích cá nhân sẽ được đặt dưới lợi ích quốc gia.” Chủ nghĩa phát xít ưu tiên lợi ích quốc gia lên trên cá nhân – vốn chỉ tồn tại để phục vụ quốc gia. Nó nhấn mạnh sự tự cung tự cấp về kinh tế và thường được lãnh đạo bởi một nhà độc tài.
Chủ nghĩa phát xít thường xuất hiện khi một dân tộc trải qua những biến động lớn hoặc cảm nhận sự thay đổi quá nhanh so với khả năng chấp nhận của họ. Các biến động này thường bị lợi dụng bởi những kẻ mị dân, đưa ra sự pha trộn hấp dẫn giữa chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa đế quốc, hứa hẹn tạo ra một quốc gia lý tưởng và mạnh mẽ.
Theo nhà lý luận văn hóa và tác giả Umberto Eco, tư tưởng phát xít có một số đặc điểm sau:
Sùng bái truyền thống.
Bác bỏ chủ nghĩa hiện đại, lý trí và thời kỳ Khai sáng.
Sùng bái hành động vì hành động mà không cần lý do rõ ràng.
Bất đồng chính kiến bị coi là phản bội.
Sợ hãi sự khác biệt, bao gồm người ngoại quốc và cộng đồng LGBTQ+.
Ám ảnh với các thuyết âm mưu.
Khinh miệt những người yếu thế.
Tôn sùng chủ nghĩa nam tính cực đoan và kỳ thị phụ nữ.
Thúc đẩy một vốn từ vựng nghèo nàn để hạn chế tư duy và khả năng suy luận phản biện.
Xét trên mức độ mà Donald Trump thể hiện nhiều trong số những đặc điểm này, ông được cho là có xu hướng nghiêng về chủ nghĩa phát xít trong tư duy và hành vi của mình.
Chủ đề “Nước Mỹ Trên Hết” đã phát triển như thế nào
Trump là một người ủng hộ mạnh mẽ chủ đề “Nước Mỹ Trên Hết”. Tuy nhiên, ông không phải là người phát minh ra ý tưởng này. Ý tưởng này xuất hiện từ thời kỳ Đại Suy Thoái trong những năm 1930. Khi đó, cả Mỹ và Đức đều chịu cảnh thất nghiệp hàng loạt. Năm 1934, người Đức bầu chọn Adolf Hitler làm lãnh đạo. Hitler nhanh chóng củng cố quyền lực và đặt nước Đức vào tình thế sẵn sàng chiến tranh. Ông phát động cuộc tấn công vào Ba Lan vào tháng 9 năm 1939. Nước Anh đáp trả bằng cách tuyên chiến với Đức và kêu gọi các quốc gia tự do khác ở châu Âu tham gia chiến tranh với Đức.
Tổng thống Franklin D. Roosevelt, bắt đầu nhiệm kỳ thứ ba của mình vào năm 1940, đã chuẩn bị cho khả năng xảy ra chiến tranh. Ông thúc đẩy thông qua Đạo luật Cho vay-Cho thuê (Lend-Lease Act) vào tháng 3 năm 1941, cho phép cung cấp vũ khí và đạn dược cho Anh với điều kiện Anh sẽ trả lại sau khi chiến tranh kết thúc. Đạo luật này đã châm ngòi cho một cuộc tranh cãi lớn giữa phe cô lập (“Nước Mỹ Trên Hết”) và phe can thiệp.
Charles A. Lindbergh là người đứng đầu phe cô lập. Lindbergh được biết đến rộng rãi vì là người đầu tiên bay một mình thành công từ Mỹ qua Đại Tây Dương đến Paris vào năm 1927. Đến năm 1939, ông bắt đầu tham gia chính trị. Với tư cách là một người nổi tiếng toàn cầu, ông trở thành người phát ngôn của Ủy ban “Nước Mỹ Trên Hết” – một tổ chức cô lập phản đối sự can thiệp quân sự và tài chính của Mỹ vào châu Âu.
Tháng 4 năm 1941, Lindbergh giải thích lý do tại sao Mỹ không nên tham gia một cuộc chiến ở châu Âu. Ông lập luận rằng giữ thái độ trung lập là cách tốt nhất để bảo vệ nền dân chủ ở Mỹ. Lindbergh nói: “Tôi không tin rằng lý tưởng Mỹ và cách sống của chúng ta sẽ được cải thiện qua một cuộc chiến không thành công.” Ông khẳng định rằng Ủy ban “Nước Mỹ Trên Hết” đại diện cho các nguyên tắc Mỹ và trích dẫn quan điểm trung lập của Tổng thống đầu tiên của Mỹ, George Washington. Lindbergh tuyên bố rằng ông là người yêu nước và dân chủ thực sự, là tiếng nói cho “những người Mỹ bình thường, chăm chỉ.” Ông nhấn mạnh rằng Ủy ban được thành lập để đại diện cho những người “không có báo chí, phim ảnh, hay đài phát thanh trong tay; những người sẽ phải trả tiền, chiến đấu, và hy sinh nếu đất nước tham chiến.”
Lindbergh tuyên bố rằng 80% công dân Mỹ phản đối tham chiến. Tuy nhiên, ông đã sai nghiêm trọng. Chỉ 33% ủng hộ việc Mỹ giữ trung lập.
Lindbergh bỏ qua những hậu quả tiềm tàng của một chiến thắng của Đức Quốc xã nếu Mỹ không can thiệp. Ông đã nhiều lần đến thăm Đức Quốc xã và bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với ngành hàng không Đức, đồng thời chỉ trích sự yếu kém của ngành hàng không Anh. Lindbergh thường xuyên bày tỏ quan điểm bài ngoại và bài Do Thái. Năm 1941, ông tuyên bố: “Ba nhóm quan trọng nhất thúc đẩy Mỹ tham chiến là người Anh, người Do Thái, và chính quyền Roosevelt.” Ông cũng cho rằng: “Mối nguy lớn nhất đối với đất nước này nằm ở sự sở hữu và ảnh hưởng lớn của người Do Thái trong ngành phim ảnh, báo chí, đài phát thanh và chính phủ của chúng ta.”
Lindbergh là người ủng hộ phong trào ưu sinh (eugenics). Năm 1938, ông nhận Huân chương Đại bàng Đức từ Hermann Göring và ca ngợi quân đội Đức.
Lindbergh kêu gọi Mỹ giữ cách sống riêng và phát triển nền văn minh của mình. Tuy nhiên, sự ủng hộ dành cho ông sụp đổ khi Nhật Bản tấn công Trân Châu Cảng vào năm 1941.
Lập luận về chủ nghĩa cô lập lại xuất hiện nhiều năm sau, khi Patrick Joseph Buchanan – một tác giả siêu bảo thủ, nhà bình luận chính trị và chính trị gia Mỹ – tranh cử tổng thống vào các năm 1992 và 1996 nhưng đều thất bại. Chiến dịch tranh cử của ông tập trung vào chính sách không can thiệp vào các vấn đề quốc tế, phản đối nhập cư trái phép và phản đối việc gia công sản xuất ra nước ngoài. Ông là một “người ủng hộ học thuyết rút lui,” hay nói cách khác, là một người theo chủ nghĩa cô lập.
Ý tưởng “Nước Mỹ Trên Hết” vẫn còn phổ biến trong thế giới ngày nay. Năm 2016, Donald Trump đã có một bài phát biểu tại Washington, cam kết đặt nhu cầu của Mỹ lên trên các quốc gia khác. “Nước Mỹ Trên Hết sẽ là chủ đề lớn và bao quát trong chính quyền của tôi.” Những tuyên bố của Trump giống với lời tuyên bố trước đây của Lindbergh: “Chúng ta, trong đất nước này, có quyền nghĩ đến phúc lợi của nước Mỹ trước tiên.”
Tổng thống Trump có nhiều điểm tương đồng với Charles Lindbergh, từ việc thiếu kinh nghiệm chính trị đến kiểu hùng biện và niềm tin bài ngoại. Trump có thể làm được điều mà Lindbergh không thể làm vào những năm 1940: tiếp tục niềm tin cô lập của “Nước Mỹ Trên Hết,” từ bỏ vai trò lãnh đạo quốc tế mà Mỹ đã đảm nhận từ sau Thế chiến II.
Hãy chia sẻ cảm nghĩ của bạn về bài viết này, bằng cách nhấn Thả tim ❤️, hoặc để lại Bình luận bên dưới.